تربیت دینی نوجوان و جوانبرای اینکه بتوانید فرزندان خود را به نماز و مسایل دینی علاقمند سازید، قبل از هر چیز باید بدانید که ارتباط با نوجوان و جوان حساس است و در شیوه دعوت او به مسائل دینی باید بسیار دقیق بود. ۱ - نکته‌های اولیههرگز صفات خوب دیگران را با صفات بد آنان مقایسه نکنید و اخلاق خوب دیگران را توی سر آنها نکوبید و هرگز در مسایل دینی از در خشونت وارد نشوید که این امر آنان را به دفاع باز می‌دارد و از شنیدن کلام شما بیزار می‌کند، حال با توجه به این مطالب به نکات ذیل توجه کنید: (باید نسبت به کلیه نکات توجه داشته باشید و با توجه به زمان و شرائط و مقتضای حال آنها را به کار ببرید) ۲ - زبان دلبرای تربیت اخلاقی لازم است از زبان دل کمک گرفت و با محبت که زمینه ساز تربیت اخلاقی است وارد میدان شد، در دعوت فرزندان به کار خیر به آنها بفهمانید که من عاشق و دوستدار شما هستم نمی‌خواهم و نمی‌توانم ضرری را (چه دنیوی و چه اخروی) در مورد شما عزیزانم تصور کنم. ۳ - تحریک عواطفاز شیوه‌های تحریک عواطف، تشویق، تهدید، تلقین، معرفی الگو، بیان غیرمستقیم کمک بگیرید: ۳.۱ - زمان‌بندی مناسببرای تشویق آنان به مسائل دینی از زمان‌هایی استفاده کنید که اخلاق آنها خوب است و احساس می‌کنید رابطه آنان با شما خوب است. اگر می‌دانید آنان نسبت به رضایت شما حساس هستند می‌توانید از حق خود بر آنها استفاده کنید، مثلاً بگوئید اگر این کار را نکنید من از دست شما راضی نیستم، یا اگر می‌دانید نسبت به امام حسین (علیه‌السّلام) علاقه نشان می‌دهند می‌توانید از نماز ظهر عاشورای ایشان سخن بگوئید و... [۱]
قرائتی، محسن، اقتباس از قرآن و تبلیغ، ص۱۵۸.
۳.۲ - تشویقآنان را تشویق کنید تا به مسائل دینی اهمیت دهند، مثلاً بگوئید اگر در نماز خود سستی نکردید شما را به زیارت امام یا امام زاده (علیه‌السّلام) و یا به سفر تفریحی و...می‌برم. [۲]
قرائتی، محسن، اقتباس از قرآن و تبلیغ، ص۱۶۶.
۳.۳ - تهدیداگر زبان تشویق و محبت کارساز نبود می‌توانید از تهدید و تنبیه استفاده کنید، مثلاً به آنها بگوئید از پول توجیبی یا مهمانی خبری نیست یا من با شما تا زمانی که به نماز اهمیت ندهید حرفی نمی‌زنم. [۳]
قرائتی، محسن، اقتباس از قرآن و تبلیغ، ص۱۶۶.
۳.۴ - تلقیناز صفات خوب آنها سخن بگوئید و سعی کنید با برجسته کردن صفات خوب آنها اعتماد آنان را به خود جلب کنید، وقتی که مطمئن شدند شما واقعاً خیرخواه آنها هستید و با آنان رابطه صمیمی دارید در مقابل انتقاد شما ساکت می‌شوند. [۴]
قرائتی، محسن، اقتباس از قرآن و تبلیغ، ص۱۷۴ـ۲۲۰ـ۲۲۸.
۳.۵ - الگوجوان به الگو اهمیت می‌دهد، سعی دارد صفات او را در خود شبیه سازی کند، شما می‌توانید با افرادی رفت و آمد کنید که دارای جذابیت باشند، با نشاط باشند و در عین حال اهل نماز و مسجد باشند تا فرزندان شما از اخلاق خوب آنان به طور ناخودآگاه درس بگیرند و تصورشان نسبت به افراد متدین بازسازی شود، چرا که برخی فکر می‌کنند دینداری یعنی بی نشاطی، غم، غصه و.... [۵]
قرائتی، محسن، اقتباس از قرآن و تبلیغ، ص۱۷۴ـ۲۲۰ـ۲۲۸.
۳.۶ - بیان غیرمستقیمجوانان نسبت به انتقاد مستقیم به خاطر غرور دوره جوانیشان حساسیت نشان می‌دهند بنابراین باید با توجه به تغییرات روحی و جسمی که برای جوانان حاصل می‌شود و با عنایت به نیازهای این دوره از عمر آنان سخن گفت، هرگز مقابل دیگران به نصیحت و اندرز آنان اقدام نکنید و زبان نصیحت و اندرز را بسیار کوتاه کنید و تا می‌توانید به شکل تک به تک با آنان سخن بگوئید. [۶]
قرائتی، محسن، اقتباس از قرآن و تبلیغ، ص۱۷۴ـ۲۲۰ـ۲۲۸.
۴ - خانواده سختگیرراستی آیا از خود پرسیده‌اید که مدیر خانواده سخت گیری هستید یا نه؟ آیا شیوه‌های تربیتی شما صحیح بوده یا نه؟ آیا نماز نخواندن آنان نوعی اعتراض به سخت گیری‌های احتمالی شما نیست؟ برای اینکه نسبت به خانواده سخت‌گیر اطلاع بیشتری پیدا کنید لازم است بدانید که این خانواده‌ها نسبت به درخواست‌های نوجوانان خود همیشه اگر چه صحیح باشد و مشروع، امتناع می‌ورزند این امر نوجوانان را وا می‌دارد تا عملاً رفتارهایی را که مورد تنفر والدین است انجام دهند. [۷]
دهشیری، افضل السادات، تربیت اخلاق، ص۲۱۶.
حال اگر احساس می‌کنید رفتار شما این گونه بوده است چه بهتر است که نسبت به آن تجدیدنظر کنید و علناً از فرزندانت به خاطر سخت گیریهایتان عذرخواهی کنید و از آنان بخواهید که با هم مشورت کنید و شیوه صحیحی که مطابق نظر صحیح (تربیت اسلامی) باشد در خانه اجرا کنید.گاهی والدین می‌خواهند فرزندان خود را به شیوه قدیم بار آورند و همیشه از کارهای خود و سختی‌های گذشته سخن به میان می‌آورند شما باید با توجه به نیازها و امکانات این زمان به تربیت آنها اقدام کنید. ۵ - اظهار محبتانسان تشنه محبت است اگر به کسی محبت کنیم او را شیفته خود ساخته‌ایم. [۸]
رحیمی، عباس، زندگی موفق.
در روایت داریم که محبت خود را ابراز کنید چرا که این امر باعث دوستی و محبت زیادتر و پایدارتر می‌شود. برخی از خانواده‌ها به خاطر مسائل مختلفی از ابراز محبت به هم ابا می‌ورزند و این باعث مشکل در روابط می‌شود.۶ - محیط ناسالمبسیاری از رفتارهای جوان و نوجوان ریشه محیطی (محل کار، مدرسه، اجتماع و...) دارد بنابر این برای از بین بردن آن حالات و رفتارهای او و ایجاد رفتار صحیح و مطلوب باید به محیط و شرائط آن توجه کرد. [۹]
دهشیری، افضل السادات، تربیت اخلاق، ص۲۲۷.
به عنوان مثال اگر می‌دانید که محیط او ناسالم است کمک کنید تا محیط کار یا تحصیلش را عوض کند و در محلی کار یا تحصیل کند که افراد متدین وجود دارند.۷ - کمک گرفتن از فرد مطلعشما می‌توانید از فردی آگاه که با جوانان شما آشنائی دارد و مورد قبول فرزندانتان است بخواهید با آنان سخن بگوید و آنان را به فوائد نماز خواندن و ضررهای ترک نماز آشنا سازد. ۸ - اصل جایگزینییکی از اصول روان شناختی که در تربیت مهم است، اصل جایگزینی است؛ یعنی اگر جوان را از کاری منع کردید، در مقابل آن به او کاری جذاب معرفی کنید، به عنوان مثال فقط نگوئید با این فرد و آن فرد همنشینی نکن، بلکه بگوئید با آن فرد رفت و آمد بکن، این فرد آدم شایسته‌ای است و لیاقت رفاقت با تو را دارد یا اگر او را از نوار مبتذل مثلاً منع می‌کنید در مقابل به او نوارهای موسیقی مجاز را معرفی کن. ۹ - هزینه کردنبرای امور معنوی آنها بیشتر هزینه کنید، مثلاً برای آنها کتب دینی بخرید، آنها را به زیارت ببرید و یا عالمی را به خانه دعوت کنید تا با آنان درباره اصول دینی سخن بگوید. اگر کسی به درستی با اصول دین آشنا شود دیگر خود به خود احکام دین را متوجه می‌شود.برخی افراد چون اصول دین را نمی‌دانند و به آن با تفکر نرسیده‌اند نماز نمی‌خوانند. ۱۰ - پانویس
۱۱ - منبعسایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «تربیت دینی نوجوان و جوان»، تاریخ بازیابی۹۵/۸/۱۴. |